Kadının Görünmeyen Emeği

Ataerkil sistemin hâkim olduğu düşünce yapısında erkek sadece ücret karşılığı işte çalışırken; kadın hem hane içinde hem de hane dışında aynı emeğini kullanmaktadır. Kadın ev işlerinin yanı sıra tarımsal üretimde de  çalışmakta ancak yaptığı işler karşılığında ücret almaması kadının emeğinin görünmezliğine sebep olmaktadır. Birçok sektörde olduğu gibi tarım sektöründe de kadının emeği çok fakat bir adı yok.

Emek , bir işin yapılması için harcanan beden ve kafa gücü, zahmetli çalışma olarak tanımlanır. Bir çok sosyalist feminist yaklaşımda kadının eşitsiz konumunun ve sömürülen emeğinin sebebi ataerkil sistemin hâkimiyetidir.

Kadının emeğini kullanarak karşılığında maddi gelir sağladığı işler ücretli iş olarak değerlendirilirken, harcamış olduğu emek karşılığında herhangi bir ücret almadığı işlere ücretsiz iş denmektedir. Ücretli işler daha çok piyasa eksenli çalışma alanlarını kapsarken ücretsiz işler ise kadının hane içi emeğini ya da ücretsiz aile işçiliğini kapsamaktadır. Ücretsiz emek kavramını biraz açmamız gerekirse, kadının çaba ve enerji sarf ettiği, bu çabanın yeniden üretime katkısının olduğu ancak piyasa ekonomisi açısından metalaşmamış, ücret olarak karşılığı olmayan bir emek biçimidir. Herhangi bir ücret almadan yaptığı ev işlerini ve bakım emeğini kapsamaktadır. 

Sizlere yukarıda bahsettiğim tanımlardan sonra yazımda aktarmak istediğim konu ise ücretsiz aile işçiliği özellikle tarım sektöründe yaygın olarak kullanılan bir emek türüdür. Tarım sektöründe kadının harcamış olduğu yoğun emek ve yaptığı işlerin çoğu görünmezken, bir ücret alması da söz konusu değildir. Kadın ev işlerinin yanı sıra tarımsal üretimde  çalışmakta ancak yaptığı işler karşılığında ücret almaması kadının emeğinin görünmezliğine sebep olmaktadır.

Dünyada ve Türkiye'de cinsiyetler bazında işgücü göstergelerine bakıldığında kadınların erkeklere kıyasla dezavantajlı konumda oldukları görülmektedir. Sektör bazlı iş gücüne katılım oranlarına ve istihdam oranlarına bakıldığında ise tarım sektörü gelişmekte olan ülkeler kadınlar için önemli istihdam kaynağıdır. Özellikle tarım ve tarıma dayalı sanayi kolları kadınların emeğinin yoğun olarak kullanıldığı alanlardır. Türkiye'de diğer tarımsal ihracat ürünlerinde olduğu gibi fındık tarımı ve sanayisinde de kadın emeğinin önemli olduğu görülmektedir. Fındık özellikle Karadeniz sahillerinde bulunan illerde yoğun bir alanda gerçekleştirilen ve bölgenin gelir getiren en önemli geçim kaynağıdır. Fındığın dikilmesinden, yetiştirilmesine ve hasatına kadar geçen sürede arazinin mevcut yapısının makineleşme için uygun olmaması nedeniyle emek yoğun olarak kullanılan bir tarım faaliyetidir. 

Eskiden tek geçim kaynağı tarım sektörü iken; toprakların miras yolu ile parçalanması,fındığın iklim koşullarından etkilenmesi sonucu rekoltede ve fındık fiyatlarında yaşanan dalgalanmalar sebebiyle köyde yaşayan ailelerin kente göç zorunluluğu oluşmuştur. Cinsiyet bazında bakıldığında güvenceli , sabit gelir getirici işler için göç gerçekleştirenlerin daha çok erkek olduğu ve  yaşadıkları kırsal kesimde kadınların geride kalarak  emek-yoğun tarımsal üretimi devam ettirmek zorunda kaldıkları gözlenmektedir. Kısacası tarım sektöründe gün kadınlar için erken başlayıp geç biten görünmeyen bir emektir.